Οι περισσότερες διαφημίσεις για ποδήλατα, συνήθως αναφέρονται σε δύο ζητήματα: πώς θα κάνετε το ποδήλατό σας ελαφρύτερο και/ ή πιο αεροδυναμικό. Ποιο είναι πιο σημαντικό? Ας κάνουμε κάποιες συγκρίσεις.
Θα σας παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα μερικών υποθετικών υπολογισμών, έτσι ώστε να μπορέσετε πιο έξυπνα να θέσετε τις δικές σας προτεραιότητες.
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα ελαφρύτερα ποδήλατα είναι καλύτερα ποδήλατα και ότι το μειωμένο βάρος στις ρόδες έχει το καλύτερο αποτέλεσμα επειδή οι ρόδες περιστρέφονται. Έχω ακούσει πολλούς να ισχυρίζονται ότι το βάρος στο στεφάνι της ρόδας μετράει όσο 6 φορές το βάρος οπουδήποτε αλλού πάνω στο ποδήλατο. Αυτό δεν είναι σίγουρο αν είναι σωστό.
Το βάρος σε μια ρόδα επηρεάζει την περιστροφική της κίνηση, λόγω της αδράνειας. Η κίνηση της αδράνειας είναι ένα μέτρο του πως το βάρος κατανέμεται στη ρόδα. Η κοινή λογική λέει ότι το περιστρεφόμενο βάρος μετράει διπλά από το σταθερό βάρος. Αυτό συμβαίνει επειδή για την επιτάχυνση του ποδηλάτου πρέπει να αναπτύξεις μια γραμμική ταχύτητα η οποία είναι αυτό που κερδίζεις πηγαίνοντας στον δρόμο, και επίσης πρέπει να αναπτύξεις μια γωνιακή ταχύτητα η οποία είναι αυτό που κερδίζεις γυρίζοντας τον τροχό.
Το επιπλέον βάρος που περιστρέφεται επηρεάζει μόνο την επιτάχυνση και πραγματικά δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για αυτήν. Η επίδραση του βάρους ενός ποδηλάτου κατά την επιτάχυνση είναι μικρή και η επίδραση του βάρους μιας ρόδας είναι πολύ μικρή.
Για να το καταλάβετε αυτό, ανεβείτε μια σκάλα, μετά ανεβείτε τη σκάλα κουβαλώντας μια ρόδα και τέλος ανεβείτε τη σκάλα περιστρέφοντας την ρόδα. Όπως καταλαβαίνετε, το βάρος της ρόδας, περιστρεφόμενης ή όχι, έχει μικρή επίδραση συγκρινόμενο με το τι χρειάζεται για να επιταχύνετε το σώμα σας.
Ο άλλος και πιο σημαντικός λόγος που η επίδραση της περιστροφής έχει μικρή σημασία, είναι επειδή η ταχύτητα της επιτάχυνσης είναι μικρή. Αν ποδηλατείτε σε ποδηλατοδρόμιο που υπάρχουν συχνά επιταχύνσεις, αυτό μπορεί να έχει κάποια επίδραση. Αντιθέτως όμως, σε έναν αγώνα π.χ. 40 χλμ. ατομικής χρονομέτρησης που η υπάρχει μόνο η αρχική επιτάχυνση και ίσως μερικές στροφές, η επίδραση της περιστροφής είναι αμελητέα. Αν ανεβαίνετε σε μια ανηφόρα, το βάρος μετράει, αλλά σε μια σταθερή ταχύτητα ( σε μια μικρή ανηφόρα ή όχι ) το βάρος της ρόδας μετράει ακριβώς όπως το βάρος του ποδηλάτου ή το βάρος του σώματός σας. Αν αυτό το επιπλέον βάρος στο στεφάνι εξυπηρετεί ώστε να βελτιώσει την αεροδυναμική, τότε αξίζει.
Ας κάνουμε μια σύγκριση : έχουμε έναν ποδηλάτη με ελαφριές ρόδες που ζυγίζει 80 κιλά και καβαλάει ένα ποδήλατο που ζυγίζει 9 κιλά.
Ένας άλλος ποδηλάτης που χρησιμοποιεί αεροδυναμικές ρόδες, ζυγίζει και αυτός και το ποδήλατό του ακριβώς τα ίδια κιλά. Και οι δυο μπορούν να κρατήσουν 250 watt για ένα ατομικό χρονόμετρο 40 χλμ. με τις ίδιες συνθήκες.
Ο υποθετικά πρώτος έχει συμβατικές αλλά πολύ ελαφριές ρόδες με ελαφριά στεφάνια τετράγωνου σχήματος, ενώ ο δεύτερος έχει τριάκτινες ρόδες 200 γραμμάρια βαρύτερες από του πρώτου.
Σε ένα ατομικό χρονόμετρο σε ευθεία 40 χλμ. ποιος θα κερδίσει ?
Ο ποδηλάτης που είναι ελαφρύτερος ή αυτός που είναι πιο αεροδυναμικός ? Η απάντηση είναι ο ποδηλάτης με τις τριάκτινες θα είναι πάνω από 28΄΄ γρηγορότερος από τον ελαφρύτερο ποδηλάτη.
Ακόμη κι αν η διαδρομή του ποδηλάτου ανέβαινε σταθερά με μια κλήση 3%, ο ποδηλάτης με τις πιο αεροδυναμικές ρόδες θα κέρδιζε. Μόνον όταν η κλήση ξεπερνά το 3,7% το ποδήλατο με τις ελαφρύτερες ρόδες έχει πλεονέκτημα και αυτό συμβαίνει αν συνεχώς υπάρχει αυτή η κλήση και όχι σε διαδρομές με ανηφόρες- κατηφόρες.
Άλλες αναλύσεις έχουν δείξει ότι οι αεροδυναμικές ρόδες είναι καλύτερες και σε αγώνες τύπου σιρκουί, με εξαίρεση τους αγώνες ανάβασης. Ακόμη κι όταν ζυγίζουν περισσότερο, είναι καλύτερες. Σ’ ένα ατομικό χρονόμετρο 40 χλμ. σε ευθεία, οι αεροδυναμικές ρόδες θα πρέπει να ζυγίζουν πολύ περισσότερο ώστε το βάρος τους να εξαλείψει το αεροδυναμικό τους πλεονέκτημα.
Αυτό αφορά τις ρόδες, τι γίνεται όμως με το βάρος σε άλλα σημεία?
Ας κάνουμε μια ακόμα σύγκριση: Έχουμε δυο ποδηλάτες που αγωνίζονται ο ένας απέναντι στον άλλο στο υποθετικό μας χρονόμετρο.
Ο πρώτος έχει βαρύ ποδήλατο 11 κιλά, ενώ ο άλλος ελαφρύ 9 κιλά.
Και οι δυο ποδηλάτες έχουν το ίδιο βάρος και τα ίδια watt σε ισχύ ( 250 ). Και τα δυο ποδήλατα είναι της ίδιας αεροδυναμικής, με μοναδική τους διαφορά το βάρος.
Σύμφωνα με την φυσική, το βάρος συνεισφέρει στον υπολογισμό της αντίστασης σε μια ευθεία διαδρομή, εκτός από ένα σημείο, την αντίσταση από την τριβή. Αυτή είναι η αντίσταση που δημιουργείται από τα λάστιχα πάνω στο οδόστρωμα, η οποία είναι θερμότητα που παράγεται από το ελαστικό καθώς χάνει την φόρμα του στο σημείο της επαφής. Όταν κάνουμε τους υπολογισμούς, 250 watt θα δώσουν στον ποδηλάτη με το ελαφρύ ποδήλατο 39,9 χλμ/ ώρα και στον άλλο 39, 8 χλμ/ ώρα. Αυτό δίνει στον πρώτο ποδηλάτη πλεονέκτημα 3΄΄ στα 40 χλμ. αγώνα. Πότε ήταν η τελευταία φορά που χάσατε έναν αγώνα για 3΄΄ ? Γι’ αυτό το λόγο πληρώνετε κάτι παραπάνω όταν αγοράζετε ελαφρύτερα εξαρτήματα. Θυμηθείτε όμως ότι συγκρίνουμε ποδήλατα που διαφέρουν κατά 2 κιλά όχι κατά 400 γραμμάρια.
Σε μια ανάβαση 6% έχει μεγαλύτερη σημασία το βάρος. Ο ποδηλάτης με το ελαφρύ ποδήλατο θα έχει ταχύτητα 16 χλμ/ ώρα και εκείνος με το βαρύ ποδήλατο θα πιάσει τα 15,8 χλμ./ ώρα.
Αυτό είναι περίπου 6-8΄΄ διαφορά στο χιλιόμετρο. Βέβαια, κανένα ατομικό χρονόμετρο 40 χλμ. δεν γίνεται σε κλίση 6% για όλη την διαδρομή ( αυτό είναι 2,7 χλμ. υψομετρική διαφορά !! )
Ακόμη κι αν ο ποδηλάτης με το βαρύ ποδήλατο είναι πάνω από 20 % πιο αεροδυναμικός, στην κλίση 6% δεν θα μπορεί να κρατηθεί μαζί με τον ποδηλάτη με το ελαφρύ ποδήλατο. Σε μια 3% κλίση παρ’ όλα αυτά, θα μπορέσει να φτάσει την ταχύτητα του ποδηλάτη με το ελαφρύ ποδήλατο αν βελτιώσει την αεροδυναμική του αποτελεσματικότητα κατά 10 %. Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί, αν βελτιώσεις την στάση του σώματος, αλλά είναι αδύνατον να επιτευχθεί αν έχεις ποδήλατο χρονομέτρου.
Ανακεφαλαιώνοντας, αν ποδηλατείτε σε ένα χρονόμετρο ανάβασης, το ελαφρύτερο είναι καλύτερο, όμως για ευθείες και μεικτές διαδρομές η αεροδυναμική αποτελεσματικότητα έχει πολύ μεγαλύτερη επίδραση από το βάρος.
Πηγή: Tom Compton ( www.analyticcycling .com )
